Rodzinny Kapitał Opiekuńczy został wprowadzony w 2022 roku i jest pierwszym z dziesięciu kluczowych projektów Polskiego Ładu.
To świadczenie, które w swoim założeniu ma wspierać połączenie rodzicielstwa z pracą zawodową, poprzez częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.
W rozumieniu ustawy o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym, za dziecko uważa się:
· dziecko własne,
· dziecko małżonka,
· dziecko drugiego rodzica, z którym rodzic wychowuje wspólne dziecko,
· dziecko przyjęte na wychowanie, w stosunku, do którego osoba, która przyjęła je na wychowanie, wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia.
Mówiąc o rodzinie – ustawa uwzględnia odpowiednio następujących członków rodziny
· małżonków,
· rodziców dzieci wychowujących wspólne dziecko,
· osobę samotnie wychowującą dziecko, przez którą rozumie się pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem,
· osobę, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,
· a także dzieci ww. osób,
Do członków rodziny nie zalicza się dziecka:
· pozostającego pod opieką opiekuna prawnego,
· umieszczonego w pieczy zastępczej,
· które było umieszczone w pieczy zastępczej w dniu osiągnięcia przez to dziecko pełnoletności,
· w stosunku, do którego osoba ubiegająca się lub otrzymująca kapitał jest pozbawiona władzy rodzicielskiej,
· w stosunku, do którego osoba ubiegająca się lub otrzymująca kapitał była pozbawiona władzy rodzicielskiej w dniu osiągnięcia przez to dziecko pełnoletności.
Świadczenie Kapitału Opiekuńczego przysługuje zarówno:
· obywatelom polskim, jak i cudzoziemcom (pod warunkiem spełnienia dodatkowych warunków wskazanych w art. 2 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym),
· na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie, jeżeli dziecko to wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu:
matki albo ojca (świadczenie przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia – do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia)
Świadczenie przysługuje także osobie, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia, od pierwszego dnia 12 miesiąca liczonego od dnia, w którym osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie, wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia – do ostatniego dnia miesiąca przypadającego przed 36 miesiącem liczonym od dnia, w którym osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie, wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia – nie dłużej jednak niż do miesiąca ukończenia przez dziecko 7. roku życia albo 10. roku życia, jeżeli wobec dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy przysługuje w wysokości 500 zł albo 1000 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie, ale w maksymalnej wysokości 12.000,00 zł na dziecko.
To od Świadczeniobiorców zależy, czy będą otrzymywać świadczenie:
– przez rok po 1.000,00 zł miesięcznie,
– przez dwa lata po 500,00 zł miesięcznie,
Zmiany w Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym, które wejdą w życie w lutym 2023:
· nałożyły na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązek dokonywania samodzielnej weryfikacji czy dziecko, o które rodzic/opiekun, ubiega się o świadczenie zostało umieszczone w pieczy zastępczej;
·ZUS może odmówić przyznania świadczenia, w przypadku odmowy udzielenia odpowiedzi na żądane wyjaśnienia, czy też uniemożliwienia przeprowadzenia pełnego wywiadu środowiskowego przez ZUS;
· brak udzielenia wyjaśnień ZUS’owi spowoduje wstrzymanie rozpatrzenia wniosku o świadczenie, a w przypadku świadczenia już pobieranego – może wstrzymać wypłatę świadczenia;
· świadczenie będzie wypłacane dopiero od miesiąca, w którym umożliwiono przeprowadzenie wywiadu lub udzielono wyjaśnień a łączna wysokość świadczenia zostanie obniżone o miesięczną kwotę świadczenia wypłacanego za każdy miesiąc, w którym wypłata była wstrzymana.
Autor: r. pr. Anna Bobowska, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy